De diafragma kan worden beschreven als de grootte van de opening in een lens waardoor licht de camera binnenkomt.
Je kan het vergelijken met je eigen ogen. Wanneer het donker is dan zijn de pupillen groter, overdag daarbij zijn ze juist kleiner. Diafragma is in principe dus de “pupil” van je lens. Hoe groter de diafragma, hoe groter de opening van de lens en hoeveel meer licht er door kan. Naarmate het diafragma in grootte verandert, verandert het de totale hoeveelheid licht die uw camerasensor bereikt – en dus de helderheid van uw afbeelding.
Diafragma is een van de drie pijlers van fotografie (de andere twee zijn sluitertijd en ISO).
Ken je F/getallen: groot of klein diafragma?
De opening van je lens wordt aangegeven in F-getallen namelijk F-stops zoals F1.8, F2.8, F3.5, F5.6 etc. Hoe groter het F getal, des de kleiner is het diafragma en hoe minder licht erdoor kan. Bij een hoog F getal spreken we van een klein diafragma en bij een laag F getal spreken we van een groot diafragma.
Effect van diafragma op de belichting
Een groot diafragma (een grote opening) laat veel licht door, wat resulteert in een helderdere foto. Een klein diafragma doet precies het tegenovergestelde, waardoor een foto donkerder wordt. Bekijk de onderstaande afbeelding om te zien hoe dit de belichting beïnvloedt:
Effect van diafragma op scherptediepte
De scherptediepte is de zone voor en achter het onderwerp waarop de lens is scherpgesteld. Met andere woorden: hoe scherp of wazig is het gebied achter uw onderwerp.
Hoe hoger de f / stop – hoe kleiner de diafragma, hoe groter de scherptediepte en hoe scherper de achtergrond. Hoe lager de f / stop – hoe groter de diafragma, hoe minder scherptediepte en hoe vager de achtergrond.
Bij situaties waarbij je de aandacht van de kijker op het onderwerp wil versterken wordt er gekozen voor een groot diafragma. Waardoor er dus je kan zien dat het onderwerp scherp is, terwjil de achtergrond volledig wazig is.
Het ‘wazige’ noemen ze in fotografietermen ook weleens ‘bokeh’.
Welke diafragma per situatie?
We gebruiken een groot diafragma onder andere om de aandacht te vestigen op wat belangrijk is in de foto, en we gebruiken klein diafragma en kleine scherptediepte om afleidingen te minimaliseren die niet uit de compositie kunnen worden verwijderd. Maar ook bij situaties waar het erg donker is, waar je juist een grote diafragma zoals f1.8 wilt gebruiken om een foto te maken met de juiste helderheid. Hoewel er geen regels zijn, zijn er enkele veelgebruikte richtlijnen voor het selecteren van je diafragma.
Diafragma bij landschapsfotografie
Bij het kiezen van de diafragma voor landschapsfotografie willen we meestal zoveel mogelijk details zien van voorgrond tot achtergrond. Dus we willen de foto van voor naar achter scherp hebben. Dit doen we dus met een klein diafragma als F5.6 tot F10. Een kleiner diafragma raad ik meestal af, omdat veel lenzen vanaf dat punt juist kwaliteitsverlies beginnen te vertonen.
Diafragma bij portretfotografie
Voor portretfotografie scheiden we ons onderwerp van de omgeving door een groot diafragma te kiezen (lagere f / stop, zoals F1.8). Hierdoor ontstaat een zeer geringe scherptediepte met alleen het onderwerp of slechts een deel van het onderwerp scherp. Dit helpt de aandacht van de kijker op het onderwerp te vestigen.
Full frame vs Crop sensor
Een belangrijk aspect waar rekening gehouden mee moeten worden is de formaat van je sensor in de camera. Heb je een cropped sensor of een full frame?
Een full-frame apparaat heeft een sensorgrootte van 24 mm x 36 mm. Een crop sensor is kleiner dan dit en afhankelijk van het merk is dit gemiddeld 22,5 x 15 mm. Elke camera heeft een cropfactor, dit is een getal dat wordt gebruikt om aan te geven hoeveel het apparaat uw afbeelding bijsnijdt in verhouding tot de standaard full frame. Afhankelijk van het cameramerk of de camera kan dit soms wel een factor 1.5-1.6x kleiner zijn.
Dit wil zeggen dat je bij een diafragma van f1.8 op een crop camera hetzelfde resultaat krijgt als een full frame met circa f2.8 (1.8 X 1,6 = 2.8).
Veel gekochte crop camera’s zijn de Nikon D3XXX, Sony A6XXX, Fujj XT-XX en Canon MX series.
Minimaal en maximaal diafragma van lenzen
Elke lens heeft een limiet voor hoe groot of hoe klein het diafragma kan worden. Als je de specificaties van je lens bekijkt, zou daar moeten staan wat de maximale en minimale diafragma is zijn.
Een lens met een maximaal diafragma van f1.4 of f 1.8 wordt ook weleens een ‘snelle’ lens genoemd, omdat deze meer licht kan doorlaten en dus een ‘snellere’ sluiterstijd kan gebruiken t.o.v. een lens met een maximaal diafragma van f5.6.. Lenzen met een groot diafragma hebben gemiddeld gezien ook vaker een hogere kostprijs.
Bij sommige goedkopere zoomlenzen verandert het maximale diafragma naarmate je in- en uitzoomt. Dan verschuift het grootste diafragma geleidelijk van f / 3.5 aan de brede kant naar slechts f 5.6 bij de langere brandpuntsafstanden. Duurdere zoomlenzen hebben de neiging om over het hele zoombereik een constant maximaal diafragma te behouden, zoals mijn Tamron 28-75mm f2.8 lens. Prime-lenzen (niet zoombaar en een vaste brandpuntafstand) hebben ook de neiging om grotere maximale diafragma’s te hebben dan zoomlenzen, wat een van hun belangrijkste voordelen is en ze erg geschikt maakt voor bijvoorbeeld portretfotografie.
De meeste lenzen zijn niet op zijn scherpste bij hun maximale diafragma, maar dat is bij kwalitatieve lenzen niet met het blote oog zichtbaar. Voor mensen die echt het maximale scherpte uit hun lens willen halen is het vakere aangeraden om te stoppen bij diafragma’s zoals f / 5.6 om de beste resultaten te krijgen. Het beste diafragma van de lens hangt echter echt af van per lens.
Samengevat
Diafragma is een van de belangrijkste instellingen bij het fotograferen. Een groot diafragma laat veel licht door en zorgt voor meer focus op het onderwerp door de grote aanwezigheid van bokeh. Een klein diafragma doet precies het tegenovergestelde.
Door te gaan spelen met je camera gaat dit niet iets waar je aan hoeft te denken, dit gaat in combinatie met sluitertijd en ISO een automatisme worden. Zelf weet ik als erg veel focus oftewel bokeh gewenst is ik dan juist voor een diafragma van f1.8 ga.
Om dit onder de knie te krijgen is het erg belangrijk om altijd op manueel te schieten en je automatische setting achterwege te laten. Diafragma, sluiterstijd & iso zijn nu eenmaal essentieel om het maximale uit je toestel en creativiteit te halen.
Laat een bericht achter